Οι σύνθετες διερευνήσεις και η εκφραστική πυκνότητα σηματοδοτούν την τέχνη της Βίκυς Τσαλαματά. Ο θεματικός κύκλος ‘’Αστικά Τοπία ‘’ ανέκυψε από ταξίδια της δημιουργού σε διάφορους τόπους της γης και περιλαμβάνει μια σειρά από επιμέρους ενότητες, όπου η ισχυρή ιδέα και το εμβληματικό περιεχόμενο συνυπάρχoυν με την υψηλή τεχνική πραγμάτωση. Η τέχνη της χαρακτικής συμβιώνει με εκείνη της φωτογραφίας, οδηγώντας σε ιδιαίτερα εκφραστικά-πλαστικά αποτελέσματα, ενώ οι συνδυαστικές-καινοτόμες μέθοδοι, η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας διανοίγουν νέους δρόμους στις εικαστικές αναζητήσεις της δημιουργού και συντείνουν στις πολλαπλές εννοιολογήσεις των έργων της. Οι συνθέσεις της συγκροτούν πολύσημες αφηγήσεις, ορίζουν διαδρομές στον χρόνο και τον χώρο, διατρέχουν διαφορετικούς πολιτισμούς, ιχνηλατούν τις περίπλοκες δομές της κοινωνικής και ψυχικής σφαίρας, εξερευνούν τη σχέση μεταξύ του Αισθητικού, του Ηθικού και του ιστορικού στοιχείου, καλώντας μας από το αρχείο της πολιτισμικής μνήμης και τα σύγχρονα παγκόσμια συμφραζόμενα. Με τρόπο συστηματικό, προσωπική ένταξη και καίριο προβληματισμό η Βίκυ Τσαλαματά μετουσιώνει τις προσλαμβάνουσες σε ένα υποβλητικό σύνολο, μια ολοκληρωμένη νοηματική κατάθεση, στιβαρή καλλιτεχνική σύλληψη και ενιαίο εικαστικό περιβάλλον, πρωτότυπο και μνημειακό που επιβάλλεται και με τις εξαιρετικές αισθητικές του ποιότητες. Οι εικόνες της–με τις επάλληλες επιστρώσεις, τη διαδοχή ζωνών και επιπέδων, τη συνάρθρωση μοτίβων, τη διάχυση και τη ρευστότητα, την αποσπασματικότητα και τη μεταβλητότητα, τις διαφάνειες, τις φωτεινές περιοχές, τις διαβάσεις και τις φευγαλέες σκιές, τις τονικότητες, τις αντιστίξεις και τις παύσεις, τις σπειροειδείς και λαβυρινθώδεις διαδρομές, τους παλαιούς χάρτες και τα πλέγματα, τις υφές και μεταπλάσεις της ύλης, τα ιδεογράμματα, τα αποτυπώματα– δημιουργούν ευαίσθητες και ζωτικές χωρο-δυναμικές σχέσεις. Οι αρχαϊκές, οξειδωμένες, ελλειπτικές ανθρώπινες φιγούρες και τα φωτογραφικά στιγμιότυπα-ντοκουμέντα συναναδύονται, καταβυθίζονται, αιωρούνται, διασταυρώνονται σε μια απροσδόκητη στρωματογραφία ως παλίμψηστα, μνημονικά ίχνη, εγγραφές των διεργασιών της υποκειμενικότητας. Οι πολλαπλές μήτρες και οι φέρουσες επιφάνειες εκτύπωσης των συνθέσεων, επίσης συνυφαίνουν ‘’σημαίνοντες χώρους’’, χώρους συμβόλων και νοημάτων, οδηγώντας τον θεατή να ενεργοποιήσει τους δικούς του σημειωτικούς και ψυχικούς όρους. Μορφοποιούν το διάστημα μεταξύ υποκειμενικότητας και μορφών κοινωνικής συλλογικότητας, σημεία στα οποία η συμβολική και πολιτική διάταξη της κοινωνικής ζωής και των ασυνείδητων δυνάμεων συναντώνται και μετασχηματίζονται. Και κάθε πόλη είναι Συμβολική, Σημειωτική, Φαντασιακή, Πραγματική, αμφιθυμικά φορτισμένη ‘’σημειωτική χώρα΄[1]΄, ‘’μητριαίος μεταιχμιακός χώρος’’[2]. Πρόκειται για εικόνες, οι οποίες, με τον παλμό της σημειωτικής διάτρησης, μεταπλάθουν την οπτική πραγματικότητα και το μονοσήμαντο νόημα, προβάλλουν θραυσματικές και φασματικές, διανοίγονται σε άλλες διαστάσεις αόρατες, ανακαλούν έναν άλλο κόσμο, ανάμεσα στην ουτοπία και τη δυστοπία, το γήινο και το πνευματικό, το υλικό και το άυλο, τη φθορά και την αφθαρσία. Πάνω σε χάρτες που αποτυπώνουν τις γεωπολιτικές ασυμμετρίες και την άνιση ταξική πολεοδομία η Τσαλαματά εντάσσει γραφές δοξολογικές στη Θεία Χάρη, εγκωμιαστικές στη Θεοτόκο, εγχαράσσοντας το υπερβατικό, το απέραντο, το μη-αναπαραστάσιμο, τη Θεία Δικαιοσύνη, τη μεταμορφωτική δύναμη του ιερού που πλημμυρίζει τον εικαστικό, αλλά και τον φαντασιακό χώρο των έργων. Οι δημιουργίες της Βίκυς Τσαλαματά συνιστούν διευρυμένες κειμενικότητες, γίνονται πνευματική προβολή, εκφράζουν την ηθική της στάση και την ενεργή παρέμβαση στα σύγχρονα τραυματικά συγκείμενα της οδύνης, της απώλειας, της βίας, της ανεστιότητας, της ρυθμιστικής τεχνοκρατικής λογιστικής, των ποικίλων αποκλεισμών και καταστατικών επιμερισμών του ανθρώπινου, αναζητώντας νέους χάρτες σχέσεων, κριτικά πεδία αλληλεγγύης και συνύπαρξης.
Αναστασία Πάκα. Δρ. Ιστορίας της Τέχνης. Επιμελήτρια Συλλογών
Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ.
[1] Julia Kristeva, Revolution in Poetic Language (1974), Columbia University Press, 1984.
[2] Bracha Lichtenberg-Ettinger, The Matrixial Borderspace, University of Minnesota Press, 2006.